Trong kho tàng văn hóa truyền thống Trung Hoa, có vô số câu tục ngữ giàu hình ảnh và thấm đẫm triết lý nhân sinh. Chúng như những viên ngọc quý được truyền lại qua nhiều thế hệ, gói ghém kinh nghiệm sống và đạo lý làm người. Những câu như "Không nghe lời người lớn, thiệt ngay trước mắt" hay "Một ngày không ăn rau, bụng cháy như sao" vừa giản dị, vừa thể hiện sâu sắc lối sống của người xưa.
Trong số đó, có một câu nói khiến nhiều người phải suy ngẫm: "Người có ba mối không thân". Trong mối quan hệ họ hàng vốn rối rắm, phức tạp, câu tục ngữ này đã chỉ ra ba kiểu người không dễ gần gũi - đó là chồng của dì, chồng của cô và mợ (vợ của cậu). Nhưng vì sao lại như vậy?
"Người có ba mối không thân" - câu tục ngữ xưa nhắc đến ba người tuy cùng trong họ hàng nhưng lại khó gần gũi (Ảnh minh họa)
Thực tế, quan hệ họ hàng vốn được xem là một trong những mạng lưới quan hệ xã hội phức tạp nhất. Mỗi dịp lễ tết, khi gia đình sum họp, hàng loạt danh xưng như bác, thím, dì, mợ, dượng... khiến không ít người phải nhờ tới cha mẹ hoặc ông bà nói cho. Theo quan niệm truyền thống, máu mủ ruột rà là nền tảng duy trì tình thân, huyết thống càng gần, tình cảm càng gắn bó. Ngược lại, họ hàng xa hoặc qua trung gian hôn nhân thường ít có sự thân thiết.
Người xưa gọi những người thân thiết nhất l"ba thân", gồm cha mẹ và anh chị em ruột, hoặc cô, dì, chú, bác trong phạm vi ba đời. Họ là những người ta gắn bó từ nhỏ, chia sẻ vui buồn và giúp đỡ nhau trong khó khăn.
Từ đó mới có khái niệm "ba không thân", đứng đầu là chồng của dì. Dì là chị em ruột của mẹ, nhưng chồng của dì lại là "người ngoài" bước vào gia đình qua hôn nhân, không có quan hệ huyết thống. Dù thường xuyên gặp gỡ, song sự gần gũi thường chỉ dừng lại ở phép lịch sự.
(Ảnh minh họa)
Thứ hai là chồng của cô ruột. Trong xã hội cũ, tư tưởng "trọng nam khinh nữ" phổ biến, con gái đi lấy chồng được xem là "người ngoài", hiếm khi trở về thăm nhà. Vì vậy, ngay cả cô ruột cũng ít gặp, huống chi là chồng cô - người vốn không có mối máu mủ nào.
Người thứ ba là mợ, tức vợ của cậu ruột. Theo tập quán, đàn ông thường ít biểu lộ tình cảm, không khéo giao tiếp với thế hệ trẻ. Do đó, tình cảm với vợ của cậu cũng khó được gắn bó tự nhiên.
Nhìn kỹ, cả ba "mối không thân" đều có điểm chung: họ đều là những người ngoại tộc, bước vào gia đình thông qua hôn nhân, không mang mối liên hệ huyết thống trực tiếp.
(Ảnh minh họa)
Tuy nhiên, xã hội ngày nay đã khác xưa. Khi vai trò của phụ nữ được nâng cao, giao thông thuận tiện, khoảng cách giữa các thành viên trong gia đình dần thu hẹp. Nhiều đứa trẻ từ nhỏ đã gần gũi với chồng dì hay chồng cô, cùng chia sẻ niềm vui và gắn bó như người thân ruột thịt.
Thực tế cho thấy, mức độ thân hay không thân không nằm ở huyết thống, mà ở tấm lòng con người. Có gia đình dù không cùng máu mủ nhưng cư xử chân thành, xem nhau như ruột thịt. Cũng có nơi, dù cùng chung dòng họ nhưng xa cách, lạnh nhạt.
Tục ngữ chỉ phản ánh quan niệm của một thời đại, không nên coi là chuẩn mực bất biến. Trong xã hội hiện đại, khi vật chất đủ đầy, tình thân càng cần được xây dựng bằng chân thành, sẻ chia và cảm thông.
(Ảnh minh họa)
Bởi lẽ, gia đình và người thân không chỉ là mối quan hệ xã hội, mà còn là nguồn sức mạnh tinh thần trong hành trình sống của mỗi người. Khi ta hiểu và trân trọng điều đó, thì dù có hay không mối liên hệ huyết thống, họ vẫn có thể trở thành người thân thật sự trong trái tim mình.