Từ cậu bé nghèo đến ông "vua đồ cổ"
Bùi Xuân Hải vốn sinh ra và lớn lên ở huyện Ân Thi, Hưng Yên. Thuở nhỏ, Hải là học sinh giỏi từ cấp trường đến cấp quốc gia, được tuyển cử vào trường Đại học Sư phạm Hà Nội, học tại khoa Địa lý kinh tế. Ra trường Hải được nhận ngay vào giảng dạy tại trường THPT Phù Cừ, Hưng Yên... Từ năm 1965 - 1978, suốt 13 năm công tác trong ngành giáo dục, ông liên tục là giáo viên dạy giỏi cấp quốc gia. Nhưng rồi một cơ duyên đã biến ông đi sang một con đường hoàn toàn mới, cho đến tận bây giờ ông vẫn còn nhớ như in: Trong một lần đến nhà thăm một em học sinh, bố của em bị bệnh lao phổi. Cứ mỗi lần khạc nhổ ông ta lại cầm một chiếc bình bằng sứ cũ bẩn để khạc đờm vào, vừa bất tiện vừa bẩn thỉu. Tôi về mua tặng cho bố em học sinh đó một cái bô bằng sứ, khảm trai rất đẹp và tiện lợi.
Người học trò không biết lấy gì cảm ơn, đem cái lọ cũ lau rửa thật kỹ thấy trên lọ có hình các thiếu nữ xung quanh trông rất đẹp, nên mang đến tặng ông Hải... Một thời gian sau có người bạn trên Hà Nội về chơi, dẫn thêm một người bạn về thấy đẹp nên gạ mua cái lọ sứ đó với giá hai cây vàng. Theo họ chiếc lọ sứ này có niên đại từ thời vua Hùng nên rất quý.
“Tôi ngỏ ý không bán, họ tiếp tục ra giá 5 cây, rồi 7 cây vàng... Cuối cùng tôi cũng đồng ý nhận lời bán”, ông Hải nhớ lại.
Cái tên Hải “đồ cổ” từng vang danh trên thương trường.
Sau thương vụ đầu tiên, ông bỏ nghề giáo, lao vào săn lùng và thu mua đồ cổ. Thời điểm đó, người dân chưa hiểu hết giá trị của cổ vật, nên ông có thể dễ dàng thu mua với giá rẻ, thậm chí có khi còn được tặng không.
Bằng sự tinh tường và đầu óc nhạy bén, ông Bùi Xuân Hải nhanh chóng tạo dựng một đế chế đồ cổ. Năm 1980, sau chưa đầy một thập kỷ, ông đã sở hữu 3 tấn vàng - một khối tài sản có thể mua được cả một góc thành phố Hải Phòng.
Thời gian đó có thể coi là giai đoạn vàng son trong sự nghiệp đồ cổ của doanh nhân Bùi Xuân Hải. Từ Bắc vào Nam, ông gây dựng tổng cộng 200 điểm cất giữ đồ cổ. Cái tên Hải “đồ cổ” cũng bắt đầu nổi danh khắp nước.
4 lần nhập trại, ăn cơm nhà giam
Đang trên đỉnh cao của danh vọng, tiền bạc, đại gia Hải "đồ cổ" bất ngờ sa cơ lỡ vận vào năm 1981. Năm đó, ông mang theo 1,7 kg vàng vào Thái Bình mua đồng đen. Tuy nhiên, khi gia chủ vừa đưa ra cục đồng hun đen thì công an lập tức ập vào thu sạch cả “đồng đen” lẫn vàng.
Sau biến cố việc này, ông phải ngồi trại 2 tháng vì buôn hàng quốc cấm.
Ra tù, ông không nản chí mà tiếp tục thành lập Công ty Thiết bị Giáo dục, chuyên thu gom phế liệu tái chế. Tuy nhiên, khi nhà máy vừa xây dựng xong, năm 1986, ông lại bị bắt vì đầu cơ đồ cổ và nhận án 20 tháng tù giam.
Mãn hạn tù, ông chuyển hướng sang kinh doanh gốm sứ và đồ giả cổ, thành lập Havico - một doanh nghiệp xuất khẩu đồ gốm. Chỉ sau 2 năm, công ty đã đạt mức xuất khẩu hàng hóa trị giá 8 triệu USD. Thời kỳ đỉnh cao, Havico sở hữu 5 doanh nghiệp trực thuộc và tạo việc làm cho khoảng 4.000 công nhân.
Gốm sứ vẽ vàng bạc tỷ của đại gia Hải "đồ cổ".
Nhưng biến cố tiếp tục xảy ra. Ngày 19/1/1994, ông Hải bị Công an Hà Nội bắt giữ vì tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản xã hội chủ nghĩa, liên quan đến khoản nợ 400.000 USD của một công ty xuất nhập khẩu. Tại phiên tòa lần thứ ba, ông tự bào chữa, khẳng định mình là chủ nợ chứ không phải con nợ. Không thành án, ngày 31/5/1995, ông Hải được trả tự do nhưng sản nghiệp đã mất hết. Ba lò đốt hiện đại cùng máy móc, nhà xưởng bị tịch thu chỉ được bồi thường 1%.
7 năm sau, ông lại bị bắt giam và lãnh án 14 tháng tù vì vi phạm Luật đất đai.
Ra tù lần thứ 4 khi đã xấp xỉ 60 tuổi nhưng đại gia "đồ cổ" vẫn không ngừng nghỉ, miệt mài nghiên cứu và hoàn thành công nghệ mới mang tính đột phá đó là vẽ vàng ròng lên đồ sứ trước khi mang đi nung.
Doanh nhân đất Cảng từng sở hữu 3 tấn vàng.
Ông lập xưởng sứ cao cấp vẽ vàng ở khu đất rộng 1 ha phía chân đê, trên đường từ TP Hải Phòng đi Đồ Sơn cũ. Đây cũng là trung tâm đào tạo nghề cho các học viên đủ thành phần, lứa tuổi, đến từ nhiều vùng miền.
Giờ đây khi đã ở tuổi 70, ông vẫn đam mê công nghệ kỹ thuật cao - vẽ vàng lên sứ. Các sản phẩm của ông đươc làm bằng tay tinh xảo, được đối tác nước ngoài khen ngợi.