Loài ốc gắn liền với tuổi thơ
Ốc lác, có tên khoa học là Pila conica, là loài ốc nước ngọt sinh sống phổ biến ở ao hồ, kênh rạch và ruộng lúa trên khắp cả nước. Trong ký ức của nhiều người, hình ảnh những buổi chiều sau mưa theo người lớn đi bắt ốc đã trở thành một phần không thể thiếu của tuổi thơ. Đặc biệt ở miền Trung như Quảng Ngãi hay Gia Lai, mùa hè là mùa ốc rộ. Khi nước dâng, ốc bò lên bờ cỏ, trú trong gốc rạ, việc thu hoạch trở nên dễ dàng. Khi ấy, ốc nhiều đến mức chỉ cần vài giờ là có thể đầy giỏ, nhưng vì không có giá trị kinh tế nên chủ yếu chỉ dùng để cải thiện bữa ăn hằng ngày.
Ốc lác
Anh Hải (ở Nghệ An) chia sẻ: "Ngày trước, ốc lác nhiều vô kể, chỉ cần ra ruộng là bắt được cả rổ. Giờ ở quê hiếm lắm, đồng ruộng ít, nước bẩn, ốc tự nhiên không còn nhiều. Thỉnh thoảng có dịp về quê, mua được vài kg ốc lác về nấu chuối đậu là thấy quý vô cùng".
Hành trình "lên đời" của món ăn dân dã
Ngày nay, do nguồn ốc tự nhiên dần cạn kiệt, việc săn bắt ốc lác trở nên khó khăn hơn rất nhiều. Người dân phải ngâm mình hàng giờ trong bùn lầy, lặn lội tìm kiếm. Mỗi mùa, một người may mắn cũng chỉ bắt được khoảng 7-8 kg. Sự khan hiếm này đã đẩy giá trị của loài ốc "nhà nghèo" lên một tầm cao mới, trở thành mặt hàng được các nhà hàng, quán ăn đặc sản đặt mua trước.
Dù dễ kiếm trong quá khứ, việc chế biến ốc lác lại khá cầu kỳ. Ốc sau khi bắt về phải được ngâm trong nước vo gạo nhiều giờ để nhả sạch bùn đất, sau đó rửa lại với ớt bột để khử nhớt và mùi tanh. Món ăn đơn giản nhất là luộc cùng vài nhánh sả hay lá chanh để dậy mùi thơm nức. Thịt ốc giòn sần sật, có vị ngọt thanh tự nhiên, chấm cùng nước mắm gừng cay nồng đã đủ làm say lòng thực khách.
Từ món luộc dân dã, các đầu bếp đã sáng tạo ra nhiều món ăn hấp dẫn từ ốc lác như ốc om chuối đậu, ốc xào sả ớt, lẩu ốc hay chả ốc. Ruột ốc béo, giòn và thơm được xem là một nguyên liệu quý.
Trên thị trường hiện nay, ốc lác được bán rộng rãi tại các siêu thị, cửa hàng hải sản và cả trên các sàn thương mại điện tử. Giá ốc nguyên vỏ dao động từ 60.000 - 90.000 đồng/kg, trong khi ruột ốc đã qua sơ chế có thể lên tới 150.000 đồng/kg.
Trước nhu cầu thị trường ngày càng cao và nguồn cung tự nhiên suy giảm, nhiều nông dân đã nhanh chóng chuyển sang mô hình nuôi ốc lác thương phẩm. Đây là loài dễ thích nghi, không đòi hỏi chăm sóc phức tạp, thức ăn chủ yếu là rau cỏ tự nhiên nên chi phí đầu tư thấp mà mang lại lợi nhuận ổn định. Nếu được nuôi và xử lý đúng quy trình, ốc lác thương phẩm vẫn giữ được độ giòn, ngọt không thua kém ốc tự nhiên.